tin buồn.

ba tôi: Nguyễn Tấn Phúc đã qua đời cách đây ít phút. Thay mặt ba tôi, tôi xin cám ơn vì sự giao lưu và tình bè bạn của tất cả bạn bè của ba tôi trên blog từ trước đến nay. Tôi xin viết những dòng cuối cùng cho log của Nguyễn Tấn Phúc.

Lời ca buồn qua cầu Rạch Miễu

 

Cái giao tình đã đưa Anh-em mình đến với nhau…  6h sáng, thân già 78 tuổi lặn lội chân  đất đi thăm em ….Xin phép huynh cho đệ được in bài nầy với tấm lòng trân trọng

Cao Thoại Châu

Lời ca buồn qua cầu Rạch Miễu

* Gửi Nguyễn Tấn Phúc

Bạn và ta ở hai bên Rạch Miễu

Về địa lý thì quá cách xa nhau

Muốn thăm nhau phải lụy cây cầu

Nhưng bầu trời không phân ranh giới

Xe qua cầu bỗng nhiên ta tự hỏi

Trời vì sao cũng có khi buồn

Đất vì sao như một người câm điếc

Dưới chân cầu sóng nhỏ gợn từng cơn

Và quả thật ta không hiểu được

Bí mật nào lớn nhất nhân sinh

Loay hoay mãi khiến lòng ta buồn bực

Xe qua cầu sắt đá cũng rung rinh

Cầu rung rinh nhưng vẫn đưa ta tới

Nhà bạn bây giờ khác hẳn ngày xưa

Thềm cao vút trông như dinh thự

Mái ngói nhô cao chạm lá cây dừa

Bạn nằm đó thâm trầm mà tỉnh táo

An nhiên như biết trước chuyện này

Sau trang đầu nhìn ra trang cuối

Cuốn sách hồng nắm gọn trong tay

Bạn biết mỗi người mang số phận

Của riêng mình nặng nhẹ cũng tùy thôi

Bí ẩn ấy làm sao giải được

Khi đã mang số kiếp con người

Chia tay nhau ta về lại xứ

Xe qua cầu nghe khó khăn hơn

Có phải ta mang đi của bạn

Lời ai ca những nốt mỏng manh buồn

3-5-2012

* Gửi Nguyễn Tấn Phúc

Bạn và ta ở hai bên Rạch Miễu

Về địa lý thì quá cách xa nhau

Muốn thăm nhau phải lụy cây cầu

Nhưng bầu trời không phân ranh giới

Xe qua cầu bỗng nhiên ta tự hỏi

Trời vì sao cũng có khi buồn

Đất vì sao như một người câm điếc

Dưới chân cầu sóng nhỏ gợn từng cơn

Và quả thật ta không hiểu được

Bí mật nào lớn nhất nhân sinh

Loay hoay mãi khiến lòng ta buồn bực

Xe qua cầu sắt đá cũng rung rinh

Cầu rung rinh nhưng vẫn đưa ta tới

Nhà bạn bây giờ khác hẳn ngày xưa

Thềm cao vút trông như dinh thự

Mái ngói nhô cao chạm lá cây dừa

Bạn nằm đó thâm trầm mà tỉnh táo

An nhiên như biết trước chuyện này

Sau trang đầu nhìn ra trang cuối

Cuốn sách hồng nắm gọn trong tay

Bạn biết mỗi người mang số phận

Của riêng mình nặng nhẹ cũng tùy thôi

Bí ẩn ấy làm sao giải được

Khi đã mang số kiếp con người

Chia tay nhau ta về lại xứ

Xe qua cầu nghe khó khăn hơn

Có phải ta mang đi của bạn

Lời ai ca những nốt mỏng manh buồn

3-5-2012

Đàn bên giường bệnh

 Xin phép Vương huynh cho đệ được in bài nầy

 

 

Thứ năm, ngày 03 tháng năm năm 2012

Đàn bên giường bệnh.

Ta bước vào cổng nhà bạn với một lời nguyện cầu. Bởi vì bên trong căn phòng kia nơi bạn đang nằm đau đớn – khắc khoải thì chỉ còn lời nguyện cầu là còn có ý nghĩa mà thôi. Ta đã quá quen với giây phút “cận tử nghiệp” của nhiều người, kể cả những người thân yêu nhất. Đó là giây phút mà không ai có thể trốn tránh được, dù cho ẩn nấp nơi thành lũy huy hoàng – nhà cao cửa rộng hay nơi nếp tranh thảo dã. Dù cho ai có hóa trang dưới lớp áo lụa xa hoa hay áo vãi cơ hàn, dù cho suốt trong cuộc đời ai đó đam mê vật này của kia hay quay lưng với tiền tài danh vọng, dù cho dấu đi thân phận như kẻ kia ôm chiếc nóp thượng kinh thăm kẻ chợ hay ngạo nghễ ta đây trí dũng song toàn, thì cũng đến giây phút đối diện với đôi bờ sanh tử, đến lúc nhận ra chân tướng một-cõi-đi-về. Biết là vậy nhưng ta không khỏi nao lòng… không khỏi cầu xin một điều huyền diệu!

Trong phòng bạn chiếc laptop đã nhiều tuần không còn kết nối với cõi nhân sinh chộn rộn, lớp bụi mờ đã bắt đầu phủ lên những phím đen vô cảm, bài viết cuối cùng cho cái blog bạn đã chủ động viết rồi! (và ta cũng đọc đi đọc lại nhiều lần rồi!) Có còn gì tiếc nuối! Trong phòng giờ đây chỉ có ta với bạn và với cây đàn. Một vài đối thoại rời rạc, mệt nhọc chỉ làm thêm âm u một không gian vốn đã âm u. Mà đối thoại làm gì nữa!? Ta với bạn chẳng đã có trăm lần luận thế sự nhân tình, binh pháp tàng hung trung - miệng lưỡi đã thành đao kiếm, ngang dọc đã từng, tốn bao nhiêu chén trà chén rượu trong bao nhiêu buổi chiều buổi sáng, mà có thay đổi gì đâu cái cuộc đời lăn theo bánh xe lịch sử. Bao nhiêu lý này thuyết kia giờ đây mà lại nói với nhau thì chẳng đáng nực cười sao(!) Thế nên ta và bạn đã im lặng hồi lâu bên nhau, chiêm ngưỡng cái vận hành không ngừng nghỉ – không có lúc kết thúc, bởi kết thúc nào cũng là lúc bắt đầu - vô cùng vĩ đại và cũng vô cùng vi tế của cõi phù sinh.

Cái mà ta không nói được thì ta có thể nói được bằng tiếng đàn. Ta đàn cho bạn nghe. Bạn đã mệt nhiều rồi thế nhưng vẫn còn phân biệt được đây là Diễm Xưa và kia là khúc Thu Sầu. Mắt bạn sáng lên. Đúng vậy, người ta nói rằng âm nhạc có thể làm cho ta sống lại những ngày nắng đẹp, những phút bên hoa. Lúc đầu ta cố hết sức để không chơi những khúc thương đau, nhưng mà rồi nỗi niềm cũng dẫn ta đến buồn Phôi Pha:

Thôi về đi, đường trần đâu có gì 

…. 

Ôi phù du, từng tuổi xuân đã già.

Một ngày kia đến bờ. 

Đời người như gió qua. 

Lòng ta đau nức nở một lời cầu nguyện!

LỘNG GIẢ THÀNH CHÂN

Đang có ý định tìm thợ cẩn ốc xà cừ làm 2 câu đối trên tấm gỗ.Tìm hoài, không biết để câu nào vào cho thích hợp… chọn 2 câu của Nguyễn Thiếp

Toán lai thế sự kim năng ngữ

筭 來 世 事 金 能 語 .

Thuyết đáo nhân tình kiếm dục minh

說 到 人 情 劍 慾 鳴..

hoặc 2 câu trong bài Hiệp khách hành của Lý Bạch

事 了 拂 衣 去

Sự liễu phất y khứ,

深 藏 身 與 名

Thâm tàng thân dữ danh.

Thấy không ổn… còn nhớ 2 câu nầy thì cái “ ..sân- si” của mình còn lớn quá.. . Bổng dưng, có Anh bạn mách cho 2 câu:

假 作 真 時 真 亦 假，
無 為 有 處 有 還 無.

GIẢ TÁC CHÂN THỜI, CHÂN DIỆC GIẢ;
VÔ VI HỮU XỨ, HỮU HOÀN VÔ .

Nghĩa:
Giả nghĩ thành chân, chân cũng giả,
Trong không có có, có lại không

Wau…! Phải nhờ Vương huynh xuống núi thôi…

Chữ Hán mà chỉ biết cái nghĩa đen bình thường cũng như ăn khoai lang… Sau khi lột hết lớp võ, là đến khoai! Là ăn ngon lành! Không! Tôi muốn biết, sau cái củ khoai đã lột võ để ăn được liền ấy là cái gì gì nữa??? Một tư tưởng, một hệ thống triết học, một quan niệm …! Biết là nó đấy, nhưng cụ thể như thế nào thì Vương huynh phải cho tiểu đệ biết thôi…

ĐỒ CỔ HAY ĐỒ CŨ

Một con hàng mới săn được về. Đã quá! Nó là Cửu long tranh châu, biểu hiện cho sự sung túc ...Không phải rồi, đây là bức Rồng chầu, biểu hiện cho uy quyền… quyền lực

LẠC XUỐNG ÂM PHỦ

Đêm qua nằm mơ, thấy bị rơi vào một khoảng không mịt mùng. Đang chới với không biết sẽ ra sao, bổng dưng có cảm giác như bị ai nâng đỡ, chặn lại... Mừng hú vía, chưa kịp nói lời cảm ơn thì bị hai gả mình người, mặt ngựa nạt
- Từ nguồn nào tới?
- Dạ! ... Dạ nguồn là sao à?
- Ngưồn là mi đi xuống đây từ nhà riêng ? trạm xá xã. ? Trung tâm y tế huyện? Bệnh viện tỉnh ? bệnh viện khu vực ? hay Trung ương ?
- Dạ, em xuất hành từ nhà riêng.
- Hừm! Nhà riêng mà không mang theo đồ đạc gì hết vậy ! Có Giấy giới thiệu không ?
Tên mặt ngựa thứ hai nói nhỏ :- Làm gì có giấy tờ ! Qua cầu Nại Hà thì những thứ đó đâu còn...nữa.. !
- Ừ...ừ quên mất, tại thói quen như hồi còn trên dương thế... xin lỗi....xin lỗi..
- Thế ! mi thuộc thành phần nào ?
- Dạ ??? hỏng hiểu
- Vậy mà cũng không biết... dân hay cán bộ Nhà nước
- Dạ ! trên giấy tờ, tôi ăn lương của nhà nước
- Lộn xộn quá ! khi thì xưng em, khi thì xưng tôi (Khoản nầy, lát nữa tôi tính sổ với anh sau...)
- Thế, ngoài giấy tờ thì anh ăn ở đâu ?
- Dạ... dạ, khoảng nầy.... khó nói ...
- Hứ ! gì mà khó, nói ngay...
- Dạ, em ăn từ nhiều nguồn
- Vậy sao ? nói cho rõ nghe coi..
- Lương nhà nước đâu có đủ sống, thành ra em phải bươi chảy bằng nhiều nghề... nghề nào có thu nhập chính đáng là em làm...
- Cũng được...ừ...ừ
Thấy gương mặt ngựa của hai gả kia tỏ ra thông cảm và giọng quát nạt có vẻ êm dịu hơn, tui bèn thắc mắc:
- Dạ, hai xếp điều tra lý lịch quá kỹ như vậy để làm chi..?
- Hỏi gì mậy! Tra cẩn thận để xếp chỗ ăn- ở cho mầy chứ gì...
- ??? Ủa! Nhận chỗ ở cũng phụ thuộc vào hoàn cảnh xuất thân nữa à ?
- Vậy chứ sao! Nè! Nhìn kia.... Chỗ dãy nhà lá ọp ẹp đó là dành cho đám thứ dân “ trớt quớt”.. Còn chỗ dãy nhà cấp bốn có cửa màu xanh đó là dành cho cán bộ “phàm phàm”... Còn cái dãy lầu 3 tầng màu tím đó là dành cho các đại gia thuộc hàng VIP
- Bi giờ, mầy sẽ được xếp vào dãy nhà cấp 4 đó...Thôi đi nhanh để tới đó còn kịp làm thủ tục.
- Không! Tui không đi...
- Há ! thằng nầy ngon a! Tại sao không đi...
- Đối với tôi, hễ đến những chỗ nghỉ mới như thế nầy, thông thường thì có người ra đón. Ở những khu nghỉ dưỡng thì hay có xe điện đưa vào đến tận cửa thang máy... Tự đi như thế nầy, tui không quen...
Hai tên mặt ngựa lui ra xì xầm một lát rồi quay vào với bộ mặt tươi như tép mới đổ nò...
- Dạ! Xin lỗi, chúng tôi nhầm lẩn, đại gia phải ở khu vực VIP mới phải... Xin mời! Dạ để chúng em cho xe diện ra đón....
Hú vía! Mai quá,Thật ra mình chỉ là anh giáo quèn không có chức vụ gì hết. Nếu không nhạy bén “ xử lý tình huống” thì chắc phải ở bên trong dãy nhà lá tồi tàn kia rồi..
Cho hay, ở đâu cũng vậy... chỉ dân đen con đỏ là khổ và thiệt thòi nhiều nhất.

TỬNG TỬNG GẶP NHAU

Anh bạn già của tôi có nhiều chuyện để nói. Nhiều người, đôi lần tiếp xúc với Anh, gặp phải tính quên quên/nhớ nhớ của bạn hay than phiền anh hơi bị “tửng”. Mà thật vậy, chuyện cấu tạo của cái máy tính, dù hỏng hóc một chi tiết rất nhỏ Anh vẫn luôn nhớ và tìm ra nguyên nhân rất nhanh, còn chuyện xã hội thì chịu. Anh biết hết đấy chứ! Có điều, biết làm gì cho nặng đầu…cho tràn bộ nhớ bởi cái đầu bé nhỏ luôn bị tra tấn bởi nhiều nguồn… Cứ đành giả bộ ngu ngơ … “tửng tửng” cho qua chuyện…Gần đây, Anh nói với tôi ” Trao cho người ta một đóa hoa hồng (dù đó là một nụ hồng chỉ còn một cánh- như tôi thường dùng ) vẫn tốt hơn bao nhiêu ngàn lần là làm cho người ta rơi một giọt máu”
Ái cha! Cái ý tưởng nầy nặng đầu đây?... Anh không chịu chấp nhận một sự ngượng ép nào cả. Tôn trọng sự thật. Thậm chí, có lúc tưởng như Anh quá máy móc, quá “sách vở” và cứ thế ung dung mà tiến… Gặp phải cái “ lắc léo” trong cuộc đời, Anh chỉ trả đủa bằng những nụ cười “ No four”( No: Không, Vô/ Four: Bốn,Tư; Không bốn = Vô tư) và cho qua tất cả…
Gần đây, Anh giật mình vì thấy tôi đòi hoài mà vẫn im hơi lặng tiếng bởi khi viết:
Hoang mang bơi giữa phàm trần
Trăm bờ ảo vọng nghìn tầng quạnh hiu
Tôi đòi 50% tiếp theo, Anh bảo, bi giờ mà viết tiếp, chẳng khác nào lấy keo dán sắt, dán cái bông khô năm trước với cành cây tươi năm nay...? Anh chịu và xin lỗi thiệt tình...Không làm được...
Tôi cũng vậy, có lần tiễn một cô bạn đồng nghiệp khó tính, sống độc thân 46 năm đi lấy chồng. Sau khi nói dông dài về chuyện con bướm vàng bị ” đột tử” bên bờ mù u, tôi xuống giọng:
Chợt nghe lá thức mùa thu
Dạo đầu những khúc tình ru muộn màng...
Nhiều người cố tra tôi – Còn 50% ở phần đầu thì sao? Tôi đành chịu...
- Không thể ép cho ra được... Cái đầu tôi cũng bị ” tửng tửng” thì biết làm sao bi giờ?
Lâu quá, không thấy cái đầu ”tửng tửng” ghé qua, bổng dưng thấy nhớ...

CHẢY ĐI SÔNG ƠI

Đêm qua mơ được trở về với dòng sông tuổi thơ. Chợt nhớ, tôi có một Anh bạn lớn lên bên dòng sông và hằn sâu trong ký ức những kỹ niệm về con đò- dòng sông. Bạn lớn lên, chứng kiến sự đổi thay theo lộ trình đô thị hóa bổng dưng sợ mất hết nên ghi lại những cảnh cũ, người xưa…con sông của Anh bạn tôi bên bờ Nam là một vùng quê yên tỉnh, sống nép mình dưới tàn cây xanh mướt, mỗi ngày, chắt mót cho người Bờ Bắc, TX Bến Tre, nay là Thành phố BT từ tàu lá chuối khô đến mọi thứ hoa trái trong vườn. Hằng ngày, muốn đi học phải sang bên kia bờ Bắc. Thế là phải qua sông, phải dũng cảm rèn luyện cảm giác mạnh mỗi khi con Đò ngang khẳm lé đé và bị Ông chủ đò mắng như tát nước…

Đấy!
Kỹ niệm không là gì
Khi lòng ta chối bỏ
Kỹ niệm là tất cả
Khi lòng ta cố quên
- Tại sao là cố quên?... ? ... càng cố quên thì lại càng nhớ hơn... cho nên nó là ... ‘’tất cả’’
Mỗi người trong tim, ai cũng có một dòng sông để thương nhớ. Sông, với tôi là nguồn sống, là những chuyến đi về mang đầy vị ngọt của quê nhà. Con sông phía trên Rạch Gầm Xoài mút, phía dưới Cù lao Năm thôn của tổng đốc Trần Bá Lộc mà sau nầy người ta gọi là Cồn Ngũ Hiệp. Bờ Bắc là quê Ngoại, bờ Nam là quê Nội. Lúc còn nhỏ, tôi hay bỏ những cuộc chơi để chạy riết ra mé sông nhìn những chiếc tàu xăng to đùng chạy về phía Nam Vang rồi lấy đất sét, tưởng tượng nắn lại những chiếc tàu ấy... tới những chi tiết không nhớ nổi nữa, mặt buồn hiu... thế là bỏ... Vậy đó, tuổi nhỏ ham chơi nhưng cũng chóng chán là vậy.
Lớn lên một chút, được cho đi tắm sông ? Hình như cũng chẳng có ai ra lệnh cho được đi tắm sông cả... chỉ biết tắm hoài không thấy bị đòn là chắc được cho phép rồi đó. Tắm hết biết! từ trưa tới xế với các trò chơi dưới nước cùng mấy đứa trong xóm. Về tới nhà với con mắt đỏ hoe, thế là bị đòn đã đít. Hứa đủ thứ, nhưng bữa sau lại tái phạm y chang...
Lớn một chút nữa, được cho đi dỡ chà với Dượng Hai. Mới đầu ngồi trên xuồng, lần lần cũng bị sai lội xuống nước... Trời lập đông của tháng Chạp lạnh cóng, nhìn xung quanh toàn là nước, lại ở khoảng giữa sông Cái, khúc chót Ngũ Hiệp, một phần sợ .. đủ thứ... vậy mà lần cũng quen để sau nầy trong vốn sống có thêm cái nghề dỡ chà giữa sông Cái...
Sau nầy, nhà ở hai bên bờ Nam- Bắc, chuyện đi về như cơm bữa. Có lúc, từ bờ Nam đi về tới nhà khoảng 2 giờ sáng, nghe lộp cộp dưới bến, Bà Già bưng đèn ra cho thấy đường đi lên kèm theo đó là những lời quở trách. Nghĩ lại hồi nhỏ gan thiệt. Con sông rộng hơn 2 cây số chớ ít gì. Vậy mà muốn đi là đi, gặp lúc trời giông Nam sóng lớn, xuồng trôi xuống gần 2 cây số nữa, phải núp trong các vịnh bơi lần lần lên về tới nhà gần sáng, bị chữi là đáng đời...

Bây giờ, mỗi khi đi ngang cầu Rạch Miễu, nhìn về phía thượng nguồn bổng thấy nao lòng và nhớ quá. Ở một nơi phía trên đó, có cái bến xuồng nhỏ đã cho tôi một chỗ đi về, có cây Săng máu để tôi trèo lên, nhảy xuống mỗi lần ra tắm, có những con đường tắt ngoằn ngoèo chạy ra mé sông gần nhất để coi tàu xăng chạy xịt khói...
Nhớ quá, càng cố quên lại càng nhớ... Ôi chùm khế ngọt ngào của tôi.

NGOẢNH LẠI

Sông trôi, thời gian trôi, cuộc đời trôi…thắm thoát mà đã hơn 4 tháng kể từ ngày biết được bản án tử cho đời mình. Như vậy là đã quá thời gian thi hành án hơn 1 tháng. Vẫn những cơn đau nhức, vẫn một cái nhìn không bao giờ chán cuộc sống nầy và trên hết vẫn là 1 cái đầu minh mẩn…
Hai ngày trước, TT ghé thăm…văng vẳng đâu đây tiếng “Đò ơi“ tha thiết. Lần nầy, hắn có vẻ mệt mõi bởi những chuyện sự vụ, chuyển kiểm định… Tiếc, tiếc cho một nhân chứng sống về quá trình lớn lên từng bước của một Ngành GD huyện bi giờ phải lui về một góc” Sân trâu” làm Tư lịnh một đơn vị… Đò ơi…( Thèm lắm được nghe tiếng “đò ơi” 1 lần nữa của TT)
Sáng nay, 2 lớp HT tổng kết, không có mình? Ngộ nhỉ? Không sao! Rồi thì cũng xong thôi… "laissez passer "mà !

NGỦ MÓT- SỐNG MÒN

Thức dậy sau một giấc ngủ với liên tục những cơn đau giằng xé. Một ngày mới bắt đầu, lại là ngày đầu năm âm lịch; Ngày đầu tiên của năm Nhâm Thìn, mình vẫn còn tồn tại với cái đầu minh mẫn, vẫn phân biệt được sự đen trắng của thị phi… và vẫn một nổi niềm trước sự ngang trái… Mấy ngày qua, nhìn mọi người hối hả xoay vòng trong vòng quay của cuộc sống, bổng dưng thấy hơi bị mũi lòng cho thân phận, cái thân phận nhỏ nhoi trở về với vạch xuất phát sau hơn 34 năm làm kiếp con Tằm, những sợi tơ lạc lỏng giờ nếu có còn chăng thì củng chẳng ai màng đến ? Nhẹ lòng lắm ở cảm giác nầy, mình hoàn toàn khác với Giáo Thứ của Nam Cao bởi lẻ sự chọn lựa con đường , lựa chọn đến phút 89 đường đi của mình…Thương quá những người thân đã cực khổ và lo lắng cho mình từ miếng ăn đến giấc ngủ, thương quá những vật dụng thân quen đã bao năm gắn bó với mình … Có “ sống mòn” không? Không, ta vẫn iêu mọi cái xung quanh và luôn nhìn đời với gam màu sáng dù phải đối mặt với một sự thật phủ phàng: Cái chết gần kề!… Hãy iêu đi và hãy cho đi… Đã cởi lớp nhung bào với câu phán” Truyền cho tướng sĩ, hồi trào an dân” mà khi xưa Huỳnh Phúc Đà Nẳng đã chỉ cho thì không có cớ gì vướng bận cả …

CÂU ĐỐI "NHẤT SINH ĐÊ THỦ BÁI MAI HOA "CÓ PHẢI CỦA CAO BA QUÁT?

THẬP TẢI LUÂN GIAO CẦU CỔ KIẾM
十 載 輪 交 求 古 劍

Mười năm trôi qua cầu kiếm cổ

NHẤT SINH ĐÊ THỦ BÁI MAI HOA

一 生 低 首 拜 梅 花

Một đời cúi thủ (đầu) (quỳ) lạy (bái) bông mai

Trong tạp chí Diễn đàn văn nghệ VN số 3/2006, nhà thơ nổi tiếng Phạm Tiến Duật (Tổng biên tập) có đăng bài thơ “cây mai trắng trong phòng Tổng Biên tập” tặng nhà văn, thiếu tướng Hữu Ước, có dẫn ở phần “đề từ” câu đối của Cao Bá Quát : Thập tải luân giao cầu cổ kiếm Nhất sinh đê thủ bái mai hoa Dịch là :Mười năm lặn lội tìm cây kiếm cổ Một đời chỉ biết lạy hoa mai) Theo các tài liệu đã được các nhà nghiên cứu tiền bối công bố, thì đôi câu đối trên có xuất xứ như sau : Theo “Như Thanh Nhật ký” năm Mậu Thìn (1868) vua Tự Đức cử đoàn sứ bộ sang triều cống nhà Mãn Thanh : cầm đầu là chánh sứ Lê Tuấn (đỗ Hoàng Giáp năm 1853); phó sứ là Nguyễn Tử Giản (Hoàng Giáp năm 1884); phó sứ thứ 2 là cử nhân Hoàng Tịnh. Hành trình của sứ bộ theo lối xưa từ ải Nam Quan đến Yên Kinh “bộ khôn bằng bộ, thuỷ khôn bằng thuyền” mất 181 ngày (lưu trú 64 ngày đi 117 ngày trong đó 44 ngày đường bộ, 73 ngày đường thuỷ). Khởi hành ngày 1/8 Mậu Thìn, sau 125 ngày thì đến huyện thành Hà Dương tỉnh Hồ Bắc, ở đó đoàn Sứ bộ Việt Nam được viên tri phủ Hán Dương là Ngải Tuấn Mỹ đón tiếp và tặng đôi câu đối cho chánh sứ Lê Tuấn : Hữu Khẩu tu ngôn thiên hạ sự Kháng hoài bất nhượng cổ chi nhân Tạm dịch :Có miệng nên nói việc thiên hạ Nghị lực không chịu nhường người xưa. Câu đối tặng Nguyễn Tử Giản : Thập tải luân giao cầu cổ kiếm Nhất sinh đê thủ bái mai hoa Tạm dịch :Mười năm chọn bạn như tìm thanh kiếm cổ Một đời chỉ biết cúi đầu lạy hoa mai Câu đối tặng Hoàng Tịnh: Truyền thần cổ hữu Lý Tư Huấn Vấn tự kim vô Dương Tử Vân Tạm dịch :Truyền thần xưa có Lý Tư Huấn Hỏi chữ nay không Dương Tử Vân. Sự kiện trên được chép trong “Yên thiều bút lục” của Nguyễn Tử Giản (1823-1890) sách viết tay của thư viện khoa học Trung ương, số A.852 tờ 18a-b; Cứ liệu trên đã được các học giả Tảo Trang và Hoa Bằng đưa ra trên tạp chí văn học số 2-Hà Nội năm 1972, trang 61 và 64). Câu đối “... bái mai hoa” của Ngải Tuấn Mỹ tặng Nguyễn Tử Giản là vào năm 1868, trước đó 14 năm, Cao Bá Quát đã hy sinh trong cuộc khởi nghĩa Mỹ Lương (Giáp Dần 1854)... phải chăng người đời do quá yêu Cao Chu Thần nên cứ thích tương truyền câu “nhất sinh đê thủ bái mai hoa” là của ông như một giai thoại để đời ?

Góc Thành Nam-Hà Nội ngày 5-12-2006

NGUYỄN KHÔI

Nào giờ tôi và bạn bè luôn đinh ninh 2 câu thơ “Thập tải luân giao cầu cổ kiếm - Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” là của Chu thần Cao Bá Quát. Nhưng trên tạp chí Hồn Việt số 33 (tháng 3-2010), GS Mai Quốc Liên lại đưa ra những dẫn chứng cho rằng đây là câu đối có gốc tích từ Trung Quốc. Ý kiến của cô Tú?

- Không riêng gì bạn, lâu nay nhiều người - kể cả sách giáo khoa - đều cho rằng tác giả của 2 câu trên (tạm dịch: Xuôi ngược mười năm tìm kiếm cổ - Một đời chỉ cúi trước hoa mai) là Cao Bá Quát. GS Mai Quốc Liên đã giải thích đúng, và Tú tôi xin bổ sung thêm: Ngoài học giả Hoa Bằng, nhà nghiên cứu Tảo Trang (tạp chí Văn Học, 2-1963) cũng đã nêu vấn đề 2 câu đối trên là của Tri phủ Hán Dương - Hồ Bắc (không phải Hà Bắc) Ngải Tuấn Mỹ tặng phó sứ Nguyễn Tư Giản khi ông cùng với Lê Tuấn (chánh sứ) và Hoàng Tịnh được vua Tự Đức cử đi sứ sang Trung Quốc vào năm 1868 (không phải 1869). Mặt khác, Cao Bá Quát đã mất trước đó 13 năm (không phải 15 năm - ông hi sinh trong cuộc khởi nghĩa Mỹ Lương vào tháng chạp năm Giáp Dần, tức tháng 1-1854). Dẫn chứng trên là có cơ sở, bởi tác phẩm “Yên Thiều bút lục” của Nguyễn Tư Giản (viết tay) vẫn còn lưu ở thư viện Khoa Học Trung Ương (ký hiệu A.852, tờ 18a-b).
VŨ QUỐC TUẤN (Bà Rịa – Vũng Tàu)

* Gần đây, tôi nghe có người đã dẫn tài liệu để chứng minh rằng câu đối “Thập tải luân giao cầu cổ kiếm/ Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” không phải là của Cao Bá Quát. Xin quý báo nói rõ hơn về vấn đề này. (Nguyễn Minh, Hội An, Quảng Nam).

- Lâu nay, hầu hết các sách báo, tài liệu đều cho rằng hai câu đối “Thập tải luân giao cầu cổ kiếm/ Nhất sinh đê thủ bái mai hoa” (Giao hảo mười năm tìm kiếm cổ/ Một đời chỉ cúi trước hoa mai) là của Cao Bá Quát.
Từ điển Bách khoa toàn thư (Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam), tại mục từ Hoa mai có đoạn: “Mai là biểu tượng của vẻ đẹp trong sáng, thanh tao, của tinh thần kiên cường bất khuất. Với ý nghĩa đó, những nhà văn hóa Việt Nam như Nguyễn Du đã từng viết: “Mai cốt cách, tuyết tinh thần”, Cao Bá Quát: “Bái phục một hoa mai”, và Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Ngẩng đầu, Mặt Trời đỏ; Bên suối, một cành mai”.
“Bái phục một hoa mai” chính là giảng nghĩa cụm từ “bái mai hoa” trong câu đối đang xét.
GS Vũ Khiêu trong sách Thơ văn Cao Bá Quát (Nhiều tác giả, NXB Văn học, 1984) cũng dẫn câu đối này và bình: “Hai câu đối rất được truyền tụng này của Cao Bá Quát đã phản ánh đầy đủ tinh thần phản kháng của ông. Chúng vừa nói lên khí phách anh hùng, quyết tâm đứng lên trừ bạo cứu dân, vừa bộc lộ một tâm hồn trong sạch thanh cao, đẹp như hoa mai trắng”.
Tuy nhiên, Tảo Trang trong “Một số tư liệu về thơ văn Cao Bá Quát” (Tạp chí Văn học số 38 tháng 2 năm 1963) và Hoa Bằng trong “Một vài tìm tòi về đôi câu đối tương truyền là của Cao Bá Quát” (Tạp chí văn học số 134 tháng 3-4 năm 1972) đã nói khác. Hai tác giả đã dẫn nội dung trong cuốn “Yên thiều bút lục” của Nguyễn Tử Giản (sách viết tay của Thư viện Khoa học Trung ương, số A.852 tờ 18a-b) để chứng minh câu đối đang xét không phải của Cao Bá Quát mà là của Tri phủ Hán Dương nhà Thanh là Ngải Tuấn Mỹ tặng Nguyễn Tư Giản (1823-1890) khi ông này đi sứ sang Tàu.
Theo “Như Thanh nhật ký” (tác phẩm của tập thể Sứ bộ tâu báo lên nhà vua sau khi hoàn thành chuyến đi sứ sang Thanh), năm Mậu Thìn (1868) vua Tự Đức cử đoàn Sứ bộ sang triều cống nhà Mãn Thanh gồm: Chánh sứ Lê Tuấn, Phó sứ thứ nhất Nguyễn Tử Giản và Phó sứ thứ hai Hoàng Tịnh. Khi đến huyện thành Hà Dương, tỉnh Hồ Bắc, Sứ bộ Việt Nam được viên Tri phủ Hán Dương là Ngải Tuấn Mỹ đón tiếp và tặng ba vị Chánh, Phó sứ, mỗi người một câu đối riêng. Câu đối tặng cho Nguyễn Tư Giản chính là câu đang xét.
Như vậy, câu đối nói về chuyện “bái phục một hoa mai” xuất hiện vào năm 1868, thế nhưng, 14 năm trước đó, họ Cao đã hy sinh trong cuộc khởi nghĩa Mỹ Lương bất thành (Giáp Dần 1854) thì làm sao có thể sáng tác ra câu đối bất hủ này?
Nói thêm, hiện có một số tài liệu cho rằng câu đối đang xét là hai câu sau của một bài tứ tuyệt của Cao Bá Quát (như Từ điển Bách khoa toàn thư Wikipedia): “Kinh thế hữu tài giai bách luyện/ Độc thư vô tự bất thiên kim/ Thập tải luân giao cầu cổ kiếm/ Nhất sinh đê thủ bái mai hoa”. Hai câu đầu nghĩa là: Người làm kinh bang tế thế (muốn) có tài phải qua trăm luyện/ Kẻ đọc sách không (hiểu) chữ thì không thành ngàn vàng.
Rõ ràng đây chỉ đơn thuần là một sự gán ghép. 4 câu nói trên không thể là một bài thơ Đường luật hoàn chỉnh, bởi nó mắc hai lỗi cực kỳ quan trọng trong luật Đường thi: Thất vận (câu 2 không bắt vần với câu 4) và thất niêm (chữ thứ hai câu 2 không cùng thanh với chữ thứ hai câu 3).
ĐNCT

NGÀY 26 THÁNG CHẠP

Vừa hừng sáng, nhận được tin nhắn của Hòa Trân từ Kiên Giang gởi ra hỏi thăm “ có khòe không?”… Ôi cái tình sao mà nặng quá…Một ngày mới bắt đầu với vô số công việc của “ năm cùng tháng tận”, mà bạn hiền vẫn nhớ đến mình, vẫn lo lắng cho khối u trong người mình có trở chứng hay không? Bạn là chủ xị một cơ quan trường học thuộc lọai lớn nhất tỉnh, chủ một gia đình, chủ một số cơ sở…Vậy mà trong đầu tưởng đã tràn bộ nhớ vẫn dành cho mình một chỗ đứng trang trọng vào buổi sáng đầu ngày. Thương bạn quá ! Chaien ( Tên mình hay gọi cho bạn) ơi! Mình sẽ cố vượt lên chính mình để một lúc nào đó, ta sẽ ngồi bên nhau….

BỎ LẠI SAU LƯNG

20 tháng Chạp! Những ngày cuối năm âm lịch với vòng quay hối hả đã bắt đầu khởi động… Cảm giác chia tay với nghề nghiệp mầy ngày trước vẫn còn… Lại bắt đầu suy nghĩ mông lung….
(Mấy câu nầy của ai không thể nào nhớ nổi, nó chui vào đầu mình lúc nào không rõ… Chỉ biết chắc chắc chắn đây không phải là con mình…)

Rồi mai đây biết ai còn có nhớ
Hay quên đi như bụi phấn này xưa
Thời gian qua giọng Thầy vang ở đó
Còn gì không hay một âm thừa?

Thôi bỏ đó từng giờ chơi giờ học
Tiếng trống ban mai, áo trắng ngập ngừng
Lối cát buồn chợt nức nỡ buân khuâng
Thầy cúi xuống nghe lòng mình nặng trĩu
……..

THÔI THẾ LÀ XONG

Thế là xong, hơn 33 năm làm thuê cho Nhà nước, bi giờ “phẻ quá chời”. Không còn phải lo nói cái gì, chuẩn bị cái gì cho cuộc họp, không phải lo phân công công việc cho người khác làm…. Tâm trạng buồn vui ra sao? Thông thường có nhiều người muốn níu kéo, có người thắc mắc về đủ thứ trên đời các việc có liên quan đến chính sách….Với ta, xin nghỉ trước tuổi cho nghỉ hưu tới 7 năm. Vậy mà vẫn đủ điều kiện về hưu, thậm chí còn dư đến mấy năm … Thiệt, không có gì khỏe cho bằng... Không vướng bận...Cầu mong cho sức khỏe khá hơn để làm hết phần việc còn lại của một kẻ lãng du...
Từ nay về sau nầy, ta sẽ hiện hữu trong cuộc đời nầy với một tư cách khác. Việc đã qua trong gần hết đời người xin được mượn ý thơ của Lý Bạch trong bài “ Hiệp khách hành“

事 了 拂 衣 去

深 藏 身 與 名

Sự liễu phất y khứ,

Thâm tàng thân dữ danh.
Tạm dịch:

Việc xong, rũ áo ra đi,

Xoá nhoà thân thế, kể gì tiếng tăm

Thế là xong câu chuyện về một cuộc tình …
Thế là xong…

MỘT CÂU CHUYỆN VỀ VÔ THƯỜNG

Lang thang trên Net, suy nghĩ mông lung về cái “Có” và “Không” trong cuộc đời nầy, bổng dưng bắt gặp một câu chuyện ở tận bên trời Tây… Đúng là Tây có cách nghĩ của Tây, xin ghi lại mẫu chuyện ….

Lời của người truyền đạo, con trai của Đa-vít, vua tại Giê-ru-sa-lem. Người truyền đạo nói: Hư không của sự hư không, hư không của sự hư không, thảy đều hư không

- Các việc lao khổ loài người làm ra dưới mặt trời, thì được ích lợi chi? - Đời nầy qua, đời khác đến; nhưng đất cứ còn luôn luôn.

- Mặt trời mọc, mặt trời lặn, nó lật đật trở về nơi nó mọc. - Gió thổi về hướng nam, kế xây qua hướng bắc; nó xây đi vần lại không ngừng, rồi trở về vòng cũ nó.

- Mọi sông đều đổ vào biển, song không hề làm đầy biển; nơi mà sông thường chảy vào, nó lại chảy về đó nữa.

- Muôn vật thảy đều lao khổ, loài người không thế nói ra được; mắt không hề chán ngó, tai chẳng hề nhàm nghe.

- Điều chi đã có, ấy là điều sẽ có; điều gì đã làm, ấy là điều sẽ làm nữa; chẳng có điều gì mới ở dưới mặt trời.

- Nếu có một vật chi mà người ta nói rằng: Hãy xem, cái nầy mới, vật ấy thật đã có rồi trong các thời đời trước ta.

- Người ta chẳng nhớ các đời trước, và các đời sau những người đến sau cũng sẽ chẳng nhớ đến nữa.

- Ta là người truyền đạo, đã làm vua Y-sơ-ra-ên tại Giê-ru-sa-lem.

- Ta chuyên lòng lấy sự khôn ngoan mà tra khảo mọi việc làm ra dưới trời; ấy là một việc lao khổ mà Đức Chúa Trời đã giao cho loài người để lo làm.

- Ta đã xem thấy mọi việc làm ra dưới mặt trời; kìa, thảy đều hư không, theo luồng gió thổi.

- Vật chi đã cong vẹo không thể ngay lại được, và vật gì thiếu không thể đếm được.

- Ta nói trong lòng rằng: Nầy, ta đã được sự khôn ngoan lớn hơn hết thảy những người ở trước ta tại Giê-ru-sa-lem; thật lòng ta đã thấy nhiều sự khôn ngoan và tri thức.

- Ta cũng chuyên lòng học biết sự khôn ngoan, và biết sự ngu dại điên cuồng; ta nhìn biết điều đó cũng là theo luồng gió thổi.

- Vì nếu sự khôn ngoan nhiều, sự phiền não cũng nhiều; ai thêm sự tri thức ắt thêm sự đau đớn.

Con người, khi mới sinh ra, ai cũng như ai, không một mãnh vải che thân, đôi tay không cầm nắm bất cứ cái gì... Khi chết cũng vậy, thân thể tan rả theo sự điều tiết của quy luật sinh học. cái còn lại là những tùy vật người ta gởi theo…

Cao phi diễn tẩu giả nan tàng
Tay không mãn kiếp vẫn hoàn tay không

HOA ĐÀO NĂM NAY

Mới 13 âl mà cây đào trước cửa đã trổ những bông đầu tiên. Năm nay, không gọi là đào phương Bắc lạc vào Nam nữa. Những bông đào đỏ thắm nầy chính là kết quả của cuộc hôn nhân giữa Đào Đà Lạt ghép với Đào Nhật Tân miền Bắc. Một năm chờ đợi, chính xác là khi đã được Nam bộ hóa, đào đã tập trung ra nụ nhiều hơn, sắc thắm hơn. Hy vọng sang năm tới, cây đào lớn hơn, chủ nhân có kinh nghiệm hơn, chắc chắn sẽ ra bông nhiều hơn và nở rộ đúng vào thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và mới..